ATA SÖZLERİMİZDEN
* Adam zengin olamaz, zengin adam olamaz.
* Anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al.
* At ölür, nalı kalır; yiğit ölür, namı kalır.
* At adımına göre değil, adamına göre yürür.
* Ağaç ne kadar uzasa da göğe değmez.
* Ağaç yaş iken eğilir.
* Ahmağa yüz, abdala söz vermeye gelmez.
* Akıllı düşman, akılsız dosttan iyidir.
* Abdalın dostluğu köy görününceye kadardır.
* Akıllı olup tembel ise ikaz et, akılsız olup da çalışkan ise dikkat et.
* Ağlamayan çocuğa meme vermezler.
* Akacak kan damarda durmaz.
* Arayan belasını da devasını da bulur.
* Arayan bulur, inleyen ölür.
* Ak akçe karagün dostudur.
* Ağaçtan maşa, abdaldan paşa olmaz.
* Ağır kazan geç kaynar.
* Ağlayanın malı, gülene hayır etmez.
* Aç koyma hırsız edersin, çok söyleme arsız edersin.
* Ah yerde kalmaz.
* Ata binen, nalını mıhını arar.
* Alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste.
* Alış-veriş başka, dostluk başkadır.
* Acele işe şeytan karışır.
* Ata da soy gerek, ite de.
* Ardıcın közü, yalancının sözü olmaz.
* Ar eden, kar etmez.
* Arsız erimez, çayır çürümez.
* Arkalı köpek kurdu boğar.
* Acıkan doymam, susayan kanmam sanır.
* Aca dokuz yorgan örtmüşler, yine uyuyamamış.
* Acındırırsan arsız, acıktırırsan hırsız olur.
* Ağır harman geç kalkar.
* Acıyan çok ama, ekmek veren yok.
* Arayan Mevla’sını da bulur, belasını da.
* Aç aman bilmez.
* Aç it duvarı deler.
* Aç ile arkadaş olma, yemem der de sömürür.
* Aç ayı oynamaz.
* Aç kurt insana saldırır.
* Aç tavuk rüyasında kendini darı anbarında görür.
* Adamak kolay, ödemek güçtür.
* Ak koyunun kara kuzusu da olur.
* Akan su yosun tutmaz.
* Akıl akıldan üstündür.
* Akıl yaşta değil baştadır.
* Akılsız başın cezasını ayaklar çeker.
* Alışmış kudurmuştan beterdir.
* Altın anahtar her kapıyı açar.
* Altın yere düşmeyle değer kaybetmez.
* Ana gibi yar, vatan gibi diyar olmaz.
* Ağlarsa anam ağlar, gerisi yalan ağlar.
* Aç köpek fırın deler.
* Acın koynunda ekmek eğlenmez.
* Acı patlıcanı kırağı çalmaz.
* Acın karnı doyar gözü doymaz.
* Adam adamdır olmasa da pulu, eşek eşektir altından olsa çulu.
* Ağalık vermeyle, yiğitlik vurmayla olur.
* Adam yokluğunda, keçiye Abdurrahman Çelebi derler.
* Ahmak misafir evsahibini ağırlar.
* Ayıdan post, gavurdan dost olmaz.
* Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az.
* At binenin, kılış kuşananındır.
* At ölür meydan kalır, yiğit ölür şan kalır.
* Atlar tepişir arada eşekler kalır.
* Atın ölümü arpadan olsun.
* At sahibine göre kişner.
* At yedi günde, it yediği günde belli olur.
* Ata et, ite ot verilmez.
* Ateş düştüğü yeri yakar.
* Ateş olmayan yerden duman çıkmaz.
* Atı alan Üsküdar'ı geçer.
* Avrat var ev yapar, avrat var ev yıkar.
* Ayağını yorganına göre uzat.
* Azan mevlasını da bulur, belasını da.
* Azman olma, uzman ol.
* Azıksız yola çıkanın iki gözü el torbasında olur.
* Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.
* Bağ babadan, zeytin dededen kalmalı.
* Bağa gir izin olsun ki, yemeye yüzün olsun.
* Balık baştan kokar.
* Bir deli bir kuyuya bir taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış.
* Belli düşman, gizli dosttan yeğdir.
* Bir korkak bir orduyu bozar.
* Bir koyundan iki post çıkmaz.
* Bir koltuğa iki karpuz sığmaz.
* Bir kötünün yedi mahalleye zararı dokunur.
* Bekara karı boşamak kolay gelir.
* Bedava sirke baldan tatlıdır.
* Bir mıh bir nal, bir nal bir at, bir at bir er, bir er bir vatan kurtarır.
* Bir ekmek, dokuz aç; durma ordan kaç.
* Bir evde düzen olunca düzenbazlık olmaz.
* Bir gemide iki kaptan olmaz.
* Bir sürüye bir kurt yeter.
* Bir göz ağlarken bir göz gülmez.
* Ben ağa, sen ağa; bu ineği kim sağa?
* Bir taşla iki kuş vurulmaz.
* Bir ye, bin şükret.
* Biri yer, biri bakar kıyamet ondan kopar.
* Bizim gelin bizden kaçar, ele başını açar.
* Besle kargayı, oysun gözünü.
* Benim oğlan bina okur, döner döner gene okur.
* Borcunu bilmeyen, namusunu bilmez.
* Battı balık yan gider.
* Bin dost az, bir düşman çok.
* Bir adamın karısı, o adamın yarısıdır.
* Bal tutan parmağını yalar.
* Balı parmağı uzun olan değil, kısmeti olan yer.
* Bakmakla usta olunsaydı, kediler kasap olurdu.
* Başsız evin köpeği çok havlar.
* Bir çiçekle bahar gelmez.
* Bir çöplükte iki horoz ötmez.
* Bildiğinin bir huyu, bilmediğinin bin huyu olur.
* Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
* Borçlu ölmez, benzi sararır.
* Beş parmağın beşi bir değil.
* Beyazın adı var, esmerin tadı var.
* Beyden doğan, bey olur.
* Bez alırsan Musul’dan, kız alırsan asıldan al.
* Bıçak kadar boyu var, türlü türlü huyu var.
* Bilen de konuşur, bilmeyen de.
* Biliyordun kıçının huyunu, niye içtin mercimeğin suyunu?
* Bilmediğin lafa karışma.
* Bilmemek ayıp değil, öğrenmemek ayıp.
* Bıçak yarası unutulur, dil yarası unutulmaz.
* Bıçak sapını kesmez.
* Bağdat'a pirince gideyim derken, evdeki bulgurdan olma.
* Bahanesiz dost köyüne varılmaz.
* Bilgisiz insan meyvesiz ağaca benzer.
* Bin bilsen de, bir bilene danış.
* Bin ölçüp, bir biçmeli.
* Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.
* Bir işe başlamak, bitirmenin yarısıdır.
* Bir musibet bin nasihatten iyidir.
* Binde bir gelinen yere gül döşerler, her gün gelinen yere kül döşerler.
* Boğulursan büyük suda boğul.
* Borç yiğidin kamçısıdır.
* Boş duranı Allah da sevmez, kulu da.
* Bugün bana ise, yarın sana.
* Bugünün işini yarına bırakma.
* Bülbülün çektiği, dili belasıdır.
* Bülbülü altın kafese koymuşlar, "vatanım" demiş.
* Büyük lokma ye ama büyük konuşma.
* Cömert derler, maldan ederler; yiğit derler, candan ederler.
* Cahile söz anlatmak, deveye hendek atlatmaktan zordur.
* Cahil kendinin düşmanıdır, başkasına nasıl dost olur?
* Cahil dostun olacağına, alim düşmanın olsun.
* Cami ne kadar büyük olsa da, imam bildiğini okur.
* Can boğazdan gelir.
* Can çıkar, huy çıkmaz.
* Çamura taş atma, üstüne sıçrar.
* Can çıkmadan ümit kesilmez.
* Cenabetten keramet umulmaz.
* Cihanı yakan zulümdür, kazma-kürek değil.
* Çok gezilen yerde ot bitmez.
* Çakalsız köy olmaz.
* Çok arpa atı çatlatır.
* Çok söyleme arsız olur, çok verme hırsız olur.
* Çok yaşayan bilmez, çok gezen bilir.
* Çam sakızı çoban armağanı.
* Çağrıldığın yere erinme, çağrılmadığın yerde görünme.
* Çocuktan al haberi.
* Çürük tahta mıh tutmaz.
* Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur.
* Danışan dağlar aşar, danışmayan yolda şaşar.
* Damlaya damlaya göl olur.
* Davetsiz gelen döşeksiz oturur.
* Davulun sesi uzaktan kulağa hoş gelir.
* Darı unundan baklava, incir ağacından oklava olmaz.
* Değneği yiyenle sayan bilir.
* Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar.
* Deli söylemiş de akıllı oynatmış.
* Demir nemden, insan gamdan çürür.
* Demir tavında dövülür.
* Denize düşen yılana sarılır.
* Derdini söylemeyen derman bulamaz.
* Dereyi görmeden paçayı sıvama.
* Deveyi yardan atlatan bir tutam ottur.
* Dibi görünmeyen sudan geçme.
* Dinsizin hakkından imansız gelir.
* Dinsizin ipi ile kuyuya inilmez.
* Dost acı söyler.
* Dost kötü günde belli olur.
* Dost başa, düşman ayağa bakar.
* Dost yüzünden, düşman gözünden belli olur.
* Düşenin dostu olmaz.
* Eğreti ata binen tez iner.
* Ekmek Hıdır’ın su Bedir’in, yiyin için kudurun.
* Ekmek elden su gölden.
* Emeksiz yemek olmaz.
* El ağzına bakan karısını tez boşar.
* Ele verir talkını kendi yutar salkımı.
* El sözü harman tozu.
* Er kocar gönül kocamaz.
* Eline, diline, beline mukayyet ol.
* Erkek sel, kadın göl.
* Erkek söyler, kadın dinler.
* Evinde yok bulgur aşı, kendi gezer bölük başı.
* El öpmeyle dudak aşınmaz.
* Erken kalkan yol alır, erken evlenen döl alır.
* Eşeğini övmeyen çerçi olmaz.
* Eşek çamura düşünce, sahibinden yiğidi olmaz.
* Evvel can, sonra canan.
* Ev alma, komşu al.
* El yumruğu yemeyen, kendi yumruğunu balyoz sanır.
* Eceli gelen köpek cami duvarına işer.
* Eğri oturup, doğru konuşalım.
* Eken biçer, konan göçer.
* Ekmeğin büyüğü, hamurun çoğundan olur.
* El elden üstündür.
* El ağzı ile çorba içilmez.
* El elin eşeğini türkü çağırırak arar.
* Elin ile koymadığını kaldırma.
* Eli dar olanın dili kısa olur.
* Emanet ata binen tez iner.
* Fazla naz aşık usandırır.
* Fakirin tavuğu tek tek yumurtlar.
* Fukara oklavayı hacetten sayar.
* Gafleti çok olanın devleti yok olur.
* Garip kuşun yuvasını Allah yapar.
* Geçtiğin köprüleri yakma.
* Gem almayan atın ölümü yakındır.
* Gelin binmiş deveye, gör kısmeti nereye.
* Güvendiğimiz dağlara karlar yağdı.
* Gelen geçer, konan göçer.
* Güvenme varlığa, düşersin darlığa.
* Güzel bürünür, çirkin görünür.
* Güzeli herkes sever.
* Gülün dostu dikendir.
* Güzellik görenin gözündedir.
* Gün ola, harman ola.
* Gitti ağalar paşalar, kellere kaldı köşeler.
* Gizliden gebe kalan, aşikare doğurur.
* Görünen köy kılavuz istemez.
* Gülme komşuna, gelir başına.
* Güneş giren eve hekim girmez.
* Güzel gözünden, yiğit sözünden belli olur.
* Haddini bilmeyene haddini bildirirler.
* Hain olan korkak olur.
* Hamama giren terler.
* Hak dedikten sonra, akan sular durur.
* Hak ol ki, pak olasın.
* Haklı hakkından vazgeçmez.
* Haklı haksızı Bağdat’tan çevirir.
* Halep orada ise arşın burada.
* Hayvan ölür semeri kalır, insan ölür eseri kalır.
* Helal mal kaybolmaz.
* Haram harama gider.
* Havlayan köpek ısırmaz.
* Havlamasını bilmeyen it, sürüye getirir kurt.
* Hem suçlu, hem güçlü.
* Harman yel ile, düğün el ile.
* Her deliğe elini sokma, ya yılan çıkar, ya çiyan.
* Herkes ettiğini bulur.
* Hısımı hısım yapan da avrat, hasımı hasım yapan da.
* Hırsıza anahtar gerekmez.
* Haramın binası olmaz.
* Hocanın yap dediğini yap, yaptığını yapma.
* Horoz ölür, gözü çöplükte kalır.
* Huylu huyundan vazgeçmez.
* Haydan gelen huya gider.
* Hazıra dağ dayanmaz.
* Hasta yatan değil, eceli gelen ölür.
* Hem kız, hem baldırı düz, hem de ucuz olurmu?
* Her işte bir hayır vardır.
* Her koyun kendi bacağından asılır.
* Her kuşun eti yenmez.
* Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır.
* Horuzu çok olan köyün sabahı geç olur.
* Irmak kenarına çeşme yapılmaz.
* Irmaktan geçerken at değiştirilmez.
* Isıracak it dişini göstermez.
* Islanmışın yağmurdan korkusu olmaz.
* İsteyenin bir yüzü kara, vermeyenin iki yüzü kara.
* İt ite buyurur, it de kuyruğuna.
* İti an, çomağı hazırla.
* İyi insan lafının üstüne gelir.
* İyilikle uslanmayanın sonu kötektir.
* İşi olmayanın, aşı olmaz.
* İşleyen demir ışıldar.
* İt yatağında ekmek ufağı aranmaz
* İyi olursa bahtından, kötü olursa bizden bilirler.
* İyiden kötülük gelmez.
* İyilik et, denize at; balık bilmezse, Halık bilir.
* İt ile çuvala, kedi ile kilere girilmez.
* İyilik et kele, öğünsün ele.
* İt iti ısırmaz.
* İğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır.
* İki at bir kazığa bağlanmaz.
* İnanma dostuna, saman koyar postuna.
* İnsan doğduğu yerde değil, doyduğu yerde yaşar.
* İnsan göre göre, hayvan süre süre alışır.
* İnsanlar konuşa konuşa, hayvanlar koklaşa koklaşa anlaşır.
* İnsan olmayan, insan kadrini bilmez.
* İki cambaz bir ipte oynamaz.
* İki dinle bir söyle.
* İki eğriden bir doğru çıkmaz.
* İnsan kocar, gönlü kocamaz.
* İp inceldiği yerden kopar.
* İstediğini söyleyen, istemediğini işitir.
* Kabadayı tükürdüğünü yalamaz.
* Kap sirkeye göredir.
* Kafirden hacı, elden bacı olmaz.
* Kalem kılıçtan üstündür.
* Karamanın koyunu, sonra çıkar oyunu.
* Karga bülbülü taklit edeyim derken, ötmeyi unutmuş.
* Karnının doymayacağı yere, açlığını bildirme.
* Kasap et derdinde, koyun can derdinde.
* Kaşıkla verip, sapıyla gözünü çıkarma.
* Katıra "baban kim?" demişler, "dayım at" demiş.
* Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez.
* Kazma kuyuyu, kazarlar kuyunu.
* Kel yanında kabak anılmaz.
* Keçinin canı sopa isteyince, çobanın değneğine sürtünür.
* Kendi düşen ağlamaz.
* Keskin sirke küpüne zarar.
* Kılavuzu karga olanın burnu boktan kurtulmaz.
* Kılıç kınını kesmez.
* Kırk hırsız bir çıplağı soyamaz.
* Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla.
* Kızını dövmeyen dizini döver.
* Kişiyi nasıl bilirsin, kendin gibi.
* Komşu komşunun külüne muhtaçtır.
* Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür.
* Köpeğe dalaşmaktansa, çalıyı dolaşmak hayırlıdır.
* Köpeklerin duası kabul olsa, gökten kemik yağar.
* Köpeksiz köy buldu, değneksiz gezer.
* Köprüyü geçene kadar, ayıya dayı de.
* Körler sağırlar birbini ağırlar.
* Körle yatan şaşı kalkar.
* Kötü tarlanın verdiğini, yiğit kardeş vermez.
* Kurt kocayınca, köpeğin maskarası olur.
* Kurt kuzu kaptığı yeri dokuz defa yoklar.
* Kurunun yanında yaş da yanar.
* Kibirin hasmı Allah’tır.
* Kar, zararın kardeşidir.
* Kuştan korkan, darı ekmez.
* Kötü çamın kozalağı çok olur.
* Kitaplar soğuk ama güvenilir dostlardır.
* Lafla peynir gemisi yürümez.
* Leyleğin ömrü lak lak ile geçer.
* Lokma karın doyurmaz, şefaat artırır.
* Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.
* Minareyi çalan kılıfını hazırlar.
* Merd-i Kıpti şecaat arzederken sirkatin söyler.
* Mızrak çuvala sığmaz.
* Malına mukayyet ol, komşunu hırsız çıkarma.
* Meyve veren ağaç taşlanır.
* Namazda meyli olanın, kulağı ezanda olur.
* Nasihat vereceğine para ver.
* Ne ekersen onu biçersin.
* Ne verirsen elinle, o gider seninle.
* Okumayı sevmeyene dokuz hoca az.
* Olmaz olmaz deme, olmaz olmaz.
* Öfke gelir gider, kelle gider gelmez.
* Öfle ile kalkan zarar ile oturur.
* Öksüz kuzu, toklu olmaz.
* Öküzün altında buzağı arıyor.
* Ölmüş at arar, nalını sökmeğe.
* Ölmüş eşek kurttan korkmaz.
* Ölenle ölünmez.
* Öl benim için, öleyim senin için.
* Öldüğüne bakmaz da, koz ağacından tabut ister.
* Ölüsü olan bir gün ağlar, delisi olan her gün ağlar.
* Para insana dil, elbise insana yol öğretir.
* Parasız pazara, kefensiz mezara gidilmez.
* Paraya nereye gidiyorsun demişler, çoğun olduğu yere demiş.
* Para parayı çeker.
* Pire itte, bit yiğitte olur.
* Pis boğaz ile boş boğaz, beladan kurtulmaz.
* Rüzgar eken, fırtına biçer.
* Sabreden derviş, muradına ermiş.
* Sakalda keramet olsa, keçi şehlik ederdi.
* Sakla samanı, gelir zamanı.
* Saman elin ise, samanlık senin.
* Sayılı koyunu kurt kapmaz.
* Sen kendini övme, el seni övsün.
* Sinek küçük ama mide bulandırır.
* Soğuk su, sıcak aş diş düşmanı, genç avrat koca herif düşmanı.
* Sopayı yiyen eşek atı geçer.
* Söyle arkadaşını, söyleyeyim sana seni.
* Söyleme dostuna, söyler dostuna. Bir gün olur tuz basarlar postuna.
* Söylemeyen ağız, söyleyen ağzı yorar.
* Söz büyüğün, sus küçüğün.
* Söz var insanı yola getirir, söz var insanı yoldan çıkarır.
* Söz var iş bitirir, söz var baş yitirir.
* Su akarken testini doldur.
* Seli gider, kumu kalır.
* Soyunu unutanın cenazesini soysuzlar kaldırır.
* Sen eşek olursan, semer vuran çok olur.
* Sırrını düşman bilmesin dersen, dostuna açma.
* Söz gümüş ise sükut altındır.
* Söz dinleyen, söz verenden uz gerek.
* Söyleyene değil, söyletene bak.
* Söyleme sırrını dostuna, o da söyler dostuna.
* Sekiz aptal, dokuz kaşığı boş bırakmaz.
* Su uyur, düşman uyumaz.
* Su akmadıkça durulmaz.
* Su testisi su yolunda kırılır.
* Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer.
* Sürüden ayrılanı kurt kapar.
* Taşıma su ile değirmen dönmez.
* Tatlı söz yılanı deliğinden çıkarır.
* Tavşan dağa küsmüs, dağın haberi olmamış.
* Tekkeyi bekleyen çorbayı içer.
* Tembele iş buyur, sana akıl öğretsin.
* Tereciye tere satılmaz.
* Tavuk suyu içer, Allah’a bakar.
* Tilkinin dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdır.
* Tek taştan duvar olmaz.
* Tok açın halinden anlamaz.
* Tok ağırlaması güçtür.
* Topalla gezen aksama öğrenir.
* Ucuz etin yahnisi yenmez.
* Ucuz alan pahalı alır.
* Ummadığın taş baş yarar.
* Umut fakirin ekmeğidir.
* Un elekten, çamur bilekten geçer.
* Uysal atın çiftesi pek olur.
* Ufak suda balık kendini büyük sanır.
* Üzüm üzüme baka baka kararır.
* Üzümünü ye, bağını sorma.
* Vakit nakittir.
* Vakitsiz öten horuzun başını keserler.
* Varsa pulun, herkes kulun, yoksa pulun, dardır yolun.
* Veren el, alan elden üstündür.
* Yaş kesen, baş kesen iflah olmaz.
* Yalancının mumu yatsıya kadar yanar.
* Yalnız kuş, yuva yapmaz.
* Yanlış hesap Bağdat'tan döner.
* Yarım hekim candan, yarım hoca dinden eder.
* Yazın başı pişenin kışın aşı pişer.
* Yazın eli yaş olanın, kışın ağzı yaş olur.
* Yiğidi öldür, hakkını yeme.
* Yenenle yanana bir şey dayanmaz.
* Yemeye hazır dayanmaz.
* Yıkılan güreşe doymaz.
* Yol üstüne bostan ekme el için, kocalıkta avrat alma el için.
* Yol yürümeyle, borç ödemeyle biter.
* Yola giden yorulmaz.
* Yuvarlanan taş yosun tutmaz.
* Yavuz itin sonu uyuz olur.
* Yavuz hırsız ev sahibini bastırır.
* Yürük at yemini, yavuz it ününü artırır.
* Yatan aslandan, gezen tilki iyidir.
* Yüz versen astar ister.
* Yaza çıkardık danayı, beğenmez oldu anayı.
* Yılanın soktuğunu akrep de sokar.
* Yal yiyen it, yüzünden belli olur.
* Yedisinde neyse, yetmişinde de o olur.
* Yiğidin anası çabuk ağlar.
* Zenginin malı, züğürdün çenesini yorar.
* Zorla güzellik olmaz.
* Zora dağlar dayanmaz.
* Zehirden şifa, kahpeden vefa beklenmez.
* Zararın neresinden dönersen kardır.
* Zaman sana uymazsa, sen zamana uy.
* Zengin arabasını dağdan aşırır, fakir düz yolda şaşırır.
KÜFÜRLÜ OLDUKLARI İÇİN AZ BİLİNEN ATASÖZLERİ
Gerçi her tarafından belli nasıl bir yazı olduğu ama gene de belirtelim; rahatsız olabilirsiniz, aşırı derecede küfür ve rahatsız edici söz içerir. Rahatsız olacaksanız lütfen okumayın. (Kaynağından çok emin olmamakla beraber Ömer Asım Aksoy'un Atasözleri Sözlüğü'nden alınmış olabileceğini belirtmek isteriz.)
Atasözü : Kuru bok göte yapışmaz
Anlamı : Bir kişiye yapmadığı kesinlikle bilinen bir suçu yüklemeye çalışmak boşunadır.
Atasözü : Sıçılacak ağız göte yakın gelir:
Anlamı : Kişinin ağır hakaret görmesi, kendisinin buna yol açmasından ileri gelir.
Atasözü : Osuranın burnuna sıçmalı ki koku ala:
Anlamı : Yaptıklarıyla çevresini rahatsız eden kişiyi daha ağır eylemlerle rahatsız etmeli ki davranışının ne denli kötü olduğunu anlasın.
Atasözü : Osurukla boya boyanmaz:
Anlamı : Yeterli olmayan davranışla bir iş başarılamaz.
Atasözü : Koyunun götü bir gün açıksa keçininki her gün açık:
Anlamı : Davranışlarını herkesin beğendiği bir kimse bir gün yanlış bir iş yapabilir. Bu her gün yanlış iş yapanınkinin yanında kınanacak bir durum sayılmaz.
Atasözü : İt boku acından yer:
Anlamı : Kötü, yasadışı yollarla para kazananlar, geçimini sağlamak için başka yol bulamamamışlardır.
Atasözü : Göte yakın yerden et yememeli:
Anlamı : Bir sakınca doğurabilecek işe girişilmemeli.
Atasözü : Bir ağaçtan okluk da çıkar, bokluk da:
Anlamı : Aynı aileden iyi insan da yetişir, kötü insan da.
Atasözü : Açık göte herkes tükürür:
Anlamı : Utanç verici, iğrendirici davranışları herkes tiksintiyle karşılar.
Atasözü : Adam olacak çocuk bokundan belli olur:
Anlamı : Bir kişinin yeni başladığı işte ilerleyip ilerleyemeyeceği daha ilk davranışlarından bellidir.
Atasözü : Ak göt kara göt hamamda belli olur:
Anlamı : Aynı sınavdan geçecek olanlardan kimin iyi, kimin kötü durumda olduğu sınavın sonunda belli olur.
Atasözü : A köse, sayilmadik kaç tel sakalin var?
Anlamı : Önemsiz bir kisinin kendini ve yaptigi isi önemli ve zor gösterdigi durumlarda söylenir.
Atasözü : Acikacak diye siçmaya korkar.
Anlamı : Çok cimri insanlar için söylenir.
Atasözü : Açgözlü daya (taya) çocugu.
Anlamı : Kanmayan, doymayan çocuklar ve yetiskinler için söylenir. Daya (taya), sütnine, dadi. (Farsça daye'den)
Atasözü : Ad Ali'nin göt Veli'nin.
Anlamı : Bir isi yapan, bu is için ugrasan kisinin adi anilmaz da bu isten yararlanan kisinin adi anilirsa kullaniliyor. "Ad" zamanla "At" oluvermis. Bu sözü kimileri "kim kime dum duma" anlaminda kullaniyor.
Atasözü : Adam bildim esegi, altina serdim dösegi.
Anlamı : Saygi gösterip yardim edilen kisinin terbiyesiz ve densiz oldugunu ögrenildiginde söylenen bir söz.
Atasözü : Adi ata bindi, ayagi yerde gezer.
Anlamı : Bk: Sanki esege bindi, ayagi yere sürter.
Atasözü : Adi(m) ulu, götü(m) kuru.
Anlamı : Ünü çok fakat sanilanin aksi bir durumda olan insanlarin sözü.
Atasözü : Adim adim yer edeyim, gör sana neler edeyim.
Anlamı : Ne yapacagini sezdirmeden karsisindaki insani yerinden etme çabasina girisecek olanlarin tehdit sözü.
Atasözü : Adimi güveç koy amma, ocak üstüne koyma.
Anlamı : Zor isler yapan biri olarak taninmak isteyen fakat aslinda zor isler yapmak istemeyen kisilerin yandas arayis sözleri.
Atasözü : Adimiz orospu, (fakat, hâlâ) ekmegimizi kuru yeriz.
Anlamı : Yasamak, kazanmak için kötü isler yapan fakat elinde avucunda hiçbir seyi olmayan insanlarin kullandiklari söz.
Atasözü : "Adin ne?" "Mülayim Aga." "Sert olsan ne halt edersin?"
Anlamı : Diyalog degil, monolog. Sert davranmakla hiçbir sey elde edemeyeceginin bilincinde olmak.
Atasözü : Aga diyeyim sana, yagin bulassin bana.
Anlamı : Yardakçilik yapan, kayirilmak istenen insanlari anlatmak için kullanilir.
Atasözü : Agzi açik ayran delisi.
Anlamı : Aptal aptal bakarak ortalikta salak salak dolastigi düsünülen insanlara giyabinda söylenen söz.
Atasözü : Agzimi yakti as olsa, basimi yardi tas olsa.
Anlamı : Zarar veren ama onu da beceremeyen insanlar için sonradan söylenen söz.
Atasözü : Agzinin domalmasindan Ömer diyecegi belli(ydi).
Anlamı : Yapilan kötülük ardindan söylenen, aslinda her seyi bastan anlayanlarin söyledigi bir söz.
Atasözü : Ah ahisi gitmis, of ofusu kalmis.
Anlamı : Güzel günleri, güzellik dönemi geçmis, çirkin günler, çirkin dönemi baslamis insanlar için kullanilir.
Atasözü : Ahmak islatan (yagmuru).
Anlamı : Öyle bir yagmur ki yagan, semsiyesiz yürüsem bir sey olmaz dersin, ince ince islanirsin. Böyle havalarda yürüyenlere ithaf edilmis bir söz bu.
Atasözü : Ak göt kara göt geçit basinda belli olur.
Akim derken bokum der.
Anlamı : Tutarsiz olan, çeliskili konusan, kendini övmeye çalisirken kötü yönlerini anlatan insanlar için kullanilir.
Atasözü : Aklimi bokuma karistirdi.
Anlamı : Kafasi karisan, dogruyla yanlisi ayirdemeyen, ne yapacagini bilemeyen insanlarin sözü.
Atasözü : Aklim bokuma karisti.
Anlamı : Korku, saskinlik ve panik duygularini ifade etmek için kullaniliyor. Asiri mutlulukta kendini kaydenler için de.
Atasözü : Aklina turp sikayim.
Anlamı : Bir kisiye yanildigini, budalaca düsündügünü söylemek için kullanilir.
Atasözü : Aksayanla aksak, suya gidenle susak.
Anlamı : Baskalari ne yaparsa onu yapan insanlara söylenen bir söz. Susak, bati yörelerinde su tasimak için kullanilan genis agizli testi.
Atasözü : Aksam ahira, sabah çayira (nahira).
Anlamı : Yiyip, içip yatmaktan baska hiçbir sey yapmayan insanlara. Nahir, kirlara otlatmaya gönderilen davar (koyun-kuzu-koç) sürüsü.
Atasözü : Aksam Haci Mehmet, sabah eskici Yahudi.
Anlamı : Bazen iyi ve dürüst görünen kurnaz, dalavereci, cimri kisiler için.
Herhalde o zamanlar "Haci" kavraminin içi bosalmamisti ki olumlu gösterildi.
Atasözü : Aksam kavurur, sabah savurur.
Anlamı : Zar zor kazandigini günübirlik harcayan, gelecegi düsünmeden yasayan kisiler için.
Atasözü : Aksam yezit diye öldürdüler, sabah sehit diye namazini kildilar.
Anlamı : Önce acimasizca suçlayip öldüren sonra da üzülen griplar için söylenirmis. Zaman geçtikçe güncelligi artiyor.
Atasözü : Al Allah kulunu, zapteyle delini.
Anlamı : Kimsenin engelleyemedigi, sonunu düsünmeden korkusuzca bir ise atilan kisilerin ardindan söylenir.
Atasözü : Al daglardan kengeri, ver devenin agzina.
Anlamı : Bedavadan isini gördüren ve haksiz kazanç saglayanlar için.
Atasözü : Al sana bir kaya, nerene (nereye) dayarsan daya.
Anlamı : Bir sorunun nasil çözülecegini bilemeyen ya da sorunu baskasinin sirtina yükleyen bir insanin sözleri.
Atasözü : Alacagin bir igne, çeligin okkasindan sana ne!
Anlamı : Ugrasi alanini daha büyük konularla ilgilenerek abartan kimselere.
Atasözü : Alacagina sahin, verecegine karga.
Anlamı : Alirken bütün gücünü kullanan, verirken bin dereden su getiren insanlar için kullanilir.
Atasözü : Alavere, dalavere, Kürt Mehmet nöbete.
Anlamı : Bütün yükü dümen çevirerek bilgisiz ve kimsesiz kisilerin üstüne atmakla ilgili bir söz. Daha o zamandan, kim bilir ne zamandan.
Atasözü : Alçacik alçacik damlar, bedava gitti bizim amlar.
Anlamı : Ev kadininin gelin gittigi evde (bazen yillar sonra bile) emsal gelinlere kiyasla yoksul görünen evinin alçak tavanina bakip, iç geçirmesi.
Atasözü : Aldi haberi, gitti kabari kabari.
Anlamı : Sevindirici bir haber alip, gerektiginden fazla övünerek gidenlerin ardindan.
Atasözü : Alin (derisi) degil, davul derisi.
Anlamı : Arsiz ve utanmayan kisiler için söylenir.
Atasözü : Alismis kudurmustan beterdir.
Anlamı : Bir seye alisti mi ondan kurtulmak çok zordur anlaminda.
Atasözü : Ali Faki'ya yazdirdik, daha beter azdirdik.
Anlamı : Uzmani sanarak gittikleri birinin durumu daha da karistirmasi.
Atasözü : Ali kiran bas kesen.
Anlamı : Çevrede terör estiren, sorumsuzca her istedigini yapan tek kisi için söylenir.
Atasözü : Almazsin, satmazsin, pazarda isin ne?
Anlamı : Ilgi alanina girmeyen konu üstünde gereksizce duran kisilere söylenir.
Atasözü : Alti aylik seyisligi var, kirk yillik at boku (fiski) eşeler (karistirir).
Anlamı : Deneyimsiz fakat çok bilmis gibi davranan, beceriksizlik yapan, ortaligi karistiran kisilere...
Atasözü : Altta kalanin cani çiksin.
Anlamı : Herkesin basinin çaresine bakmasini, güçsüz duruma düsmemesi gerektigini söylüyor...
Atasözü : Am budalasi.
Anlamı : Kadinlarin etkisinde, akli fikri kadinlarda ve cinsellikte olan kisi.
Atasözü : Am bulmus, killisini ariyor.
Anlamı : Amacina erismis, bir seyleri elde etmis daha da iyisini istiyor, elindekini begenmiyor anlaminda kullanilir.
Atasözü : Amasyanan bardagi, biri olmazsa bir daha.
Anlamı : Begenmedigini atip, bir baskasini alanlarin sözü.
Atasözü : Amı olanin imanı olmaz.
Anlamı : Kadinlar için söylenen bu sözü sanirim erkekler çikardi, nedendir ben bu sözü yasli bir teyzeden duydum.
Atasözü : Anadan siska, ne yapsin muska.
Anlamı : Kökü çürük, tedavisi olanaksiz kisiler için söylenir.
Atasözü : Anan turp, baban salgam.
Anlamı : Görgü, bilgi sahibi olmayan insanlarin yetistirdigi çocuklar için kullanilir.
Atasözü : Anasi sarmisak, babasi sogan.
Anlamı : Görgü, bilgi sahibi olmayan insanlarin yetistirdigi çocuklar için kullanilir. Bk: Anan turp, baban salgam.
Atasözü : Anasini bellemek.
Anlamı : Birine (özellikle erkekler için) en duyarli konuyu örnek göstererek büyük bir kötüllük yaptigini söylemek.
Atasözü : Anasini satayim.
Anlamı : Bir durumu önemsememek. Ne olursa olsun, varim anlaminda.
Atasözü : Anasini sattigim.
Anlamı : Birine bela okumak. Lanetlemek.
Atasözü : Anasini sattim.
Anlamı : Bu isi yoluna koydum, basariyla sonuçlandirdim, siyirdim, kivirdim.
Atasözü : Anasinin -körpe- kuzusu.
Anlamı : Nazli, zor islere, sikintiya gelemeyen gençlere söylenir.
Atasözü : Anasinin gözü.
Anlamı : Çikarci, hileci, dalavereci, kurnaz kisiler için.
Atasözü : Anasinin nikâhi.
Anlamı : Uzak bir yer.
Atasözü : Anasinin nikâhini istemek.
Anlamı : Sattigi malin karsiliginda çok fazla bedel istemek.
Atasözü : Anladimsa Arap olayim.
Anlamı : Konuyu anlamayan insanlar, Arap olmak belirgin bir ayriksilik yarattigi için olsa gerek, bu sözü kullanirlar/di.
Atasözü : Anlasildi Vehpi'nin kerrakesi.
Anlamı : Bu masum deyim, isin iç yüzünün anlasildigi, amacin belli oldugu zamanlarda kullaniliyor. Kerrake, ses olarak kötü bir seyi çagristirir gibi görünse de, aslinda bilim adamlarinin bir zamanlar giydigi ince kumastan yapilmis üstlüge verilen ad.
Atasözü : Ar namus tertemiz.
Anlamı : Namus ve utanma duygularindan tamamen siyrilmis.
Atasözü : Arabanin tekerine çomak sokmak.
Anlamı : Yolunda giden bir isi engellemek. Bk: Tekere çomak sokmak.
Atasözü : Aralari sekerrenk (oldu) aldi.
Anlamı : Dostluklari bozuldu. Sekerrenk Farsça'dan gelen, sariya çalan renk anlaminda bir kelime.
Atasözü : Arı satmis (yemis), namusu kiraya (tellala) vermis (arkasina atmis).
Anlamı : Namus duygusundan uzaklasmis, utanmaz, kötü yola sapma noktasina gelmis kisiler için kullanilir.
Atasözü : Arik altindan tarla bagislamak.
Anlamı : Çikar yolu göstermek, bu sözü vermek.
Atasözü : Arka kapidan çikmak.
Anlamı : Bir sey ögrenmeden okul ya da isten ayrilmak, mezun olmak.
Atasözü : Arkadas degil, arka tasi.
Anlamı : Aslinda zarar veren, sikinti yaratan sözde arkadaslar için kullaniliyor.
Atasözü : Arkasi mihrapta.
Anlamı : Güçlü ve saglam kisi/lere yaslanmis.
Atasözü : Arkasi yufka.
Anlamı : Yaslandigi, dayandigi, güvendigi kisiler güçlü ve saglam degil.
Atasözü : Arpali bugdayli oturmak.
Anlamı : Bir toplantida kadinli erkekli karisik oturmak.
Atasözü : Arpalik yapmak.
Anlamı : Çikar kaynagi olarak belledigi bir yeri ve kimseyi sürekli olarak sömürmek. Arpalik, bilindigi gibi eskiden kimi din büyüklerine aylik olarak verilen para.
Atasözü : Arpaya katsan at yemez, kepege (yal'a) katsan it yemez.
Anlamı : Bir kisinin o anda sözü geçen is için uygun olmadigini belirtir. Ise yaramaz adam. Efendim, köylerde evcil köpeklere et degil, suyla karistirilmis kepek verilir. Kimi bölgelerde bunun adi yal'dir.
Atasözü : Arsini ile alir, sindisi ile keser.
Anlamı : Bu söz, isine gelen konuyu ya da bir seyi istedigi gibi kullanan, yürüten kisilere yakistirilir. Arsin, bilindigi gibi eski bir uzunluk ölçüsü. Sindi, isim; "makas"in Osmanlica'daki karsiligi.
Atasözü : Art ayagiyla kulagini kasir.
Anlamı : Densizce dayranislarda bulunan, asagilik kisilere söylenir.
Atasözü : Asim asim olmak.
Anlamı : Birinden sürekli bir sey istemek, asilmak.
Atasözü : Aslan sütü.
Anlamı : Argo degil. Saka yollu raki.
Atasözü : As deliye kaldi.
Anlamı : Durumdan yararlanacak digerlerinin ortadan kalkmalariyla firsatin bir kisiye kalmasi.
Atasözü : Aska gelmek.
Anlamı : Heyecana kapilmak, cosku içinde olmak.
Atasözü : At anasi.
Anlamı : Iri yari, erkeksi kadinlara bir yakistirma. Bk: Dev anasi.
Atasözü : At çalindiktan sonra, ahirin kapisini kapamak.
Anlamı : Is isten geçtikten sonra önlem almak. Bk: Halayik sikildikten sonra kapiyi kapar.
Atasözü : At elin, it elin, bize ne!
Anlamı : Orali olmayan, baskasinin isine karismayanlarin kullandigi bir söz.
Atasözü : At görür aksar, su görür susar.
Anlamı : Gördügü her seye özenen, gerekmese de sahip olmak isteyen kisilere söylenir.
Atasözü : Ata et, ite ot vermek.
Anlamı : Bir kisiye isine yaramayan bir seyi ya da yetkin olmadigi bir görevi vermek. Bk: Itin önüne ot, atin önüne et koymak.
Atasözü : Ata nal çakildigini görmüs, kurbaga ayaklarini uzatmis.
Anlamı : Hakeden bir kimsenin karsisinda bunu haketmemis bir kisinin gocunmasi, istekte bulunmasi. Kisinin kendini bilmemesi.
Atasözü : Atam bilir atasini, ben bilirim ötesini.
Anlamı : Karsidakilerin nereden nereye geldiklerini, soyunu, sopunu, ne mal olduklarini bildigini iddia eden kinayeli söz.
Atasözü : Ates almaya mi geldin?
Anlamı : Birinin gelip hemen gitmesine söylenir.
Atasözü : Ates bacayi sardi.
Anlamı : Durum tehlikeye girdi, olan oldu.
Atasözü : Ates olsa cirmi kadar yer yakar.
Anlamı : Meydan okuma sözü. Çok güçlü olsa ne kadar zarar verebilir ki? Her seyi göze almak. Cirmi, Arapça hacim, büyüklük, oylum.
Atasözü : Atese vursan duman vermez.
Anlamı : Eli siki, çok cimri kisilere söylenir.
Atasözü : Ayrani yok içmeye tahtirevanla (atla) gider siçmaya.
Anlamı : Durumuna, yoksulluguna bakmadan gösteris yapmaya, varsillar gibi davranmaya çalisan insanlar için söylenen bir söz.
Atasözü : Az koy da, sen koy.
Anlamı : (Ok: Az ko da, sen ko.) Çok kandirilan, dostlarindan kazik yiyen bir insanin yakinisi. Bazen de, önerinin yani sira yardim da isteyen bir insanin kullandigi söz.
Atasözü : Alışmadık Götte tuman (Don) Durmaz.
Anlamı : Bir insan bir şeyi içine sindiremezse o işte başarılı olamaz.
Atasözü : Şanssız Deveyi Çölde Kutup Ayısı Sikermiş.
Anlamı : Çok şanssız olmak.
Atasözü : Eşşeği Siken, Ossuruğuna Katlanır..
Anlamı : Hamama giren terler.
Atasözü : İmam Ossurursa, Cemaat (çatır-çatır) Sıçar.
Anlamı : İnsanlar, liderlerinin yaptığını yapar.
Atasözü : Zaman Kötü, Kolla Götü.
Anlamı : Kendine dikkat et.
Atasözü : İşini Bilmedik Çavuşlar, Döner Götünü Avuçlar.
Anlamı : Başarısız olmak.
Atasözü : Ölüyü Çok Yıkarsan, Ya Ossurur Ya Sıçar.
Anlamı : Çok özenilen işler sonuca varmaz
Atalarımızdaki Görüş Farklılıkları
1. 'damlaya damlaya göl olur' / 'taşıma suyla değirmen dönmez'
2.. 'iyi insan lafın üstüne gelir' / 'iti an çomağı hazırla'
3.. 'bir elin nesi var iki elin sesi var' / 'nerde çokluk orda bokluk'
4.. 'fazla mal göz çıkarmaz' / 'azıcık aşım ağrısız başım'
5.. ' kervan yolda düzelir' / ' balık baştan kokar'
6.. 'söz gümüşse,sükut altındır' / 'sükut ikrardan gelir'
7.. 'harama uçkur çözülmez' / 'güzele bakmak sevaptır'
8.. 'iki gönül bir olunca samanlık seyran olur' / 'iki çıplak bir hamama yakışır'
9.. 'bülbülün çektiği dili belası' / 'bilmemek ayıp değil sormamak ayıp'
10.. 'eşeğe altın semer vursan da eşek yine eşektir' / 'ye kürküm ye'
11.. 'eğri otur doğru söyle' / 'doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar'
12.. 'düşenin dostu olmaz' / 'dost kara günde belli olur'
13.. 'ava giden avlanır' / 'atın ölümü arpadan olsun'
14.. 'erken kalkan yol alır ' / 'acele işe şeytan karışır'
15.. 'birlikten kuvvet doğar' / 'körler sağırlar, birbirlerini ağırlar'
16.. 'tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır' / 'lafla peynir gemisi yürümez'
17.. 'gün ola harman ola' / 'perşembenin gelişi çarşambadan bellidir"
18.. 'ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol' / 'hocanın dediğini yap, yaptığını yapma"
19.. 'iyilik yap denize at' / 'merhametten maraz doğar"
20.. 'zararın neresinden dönülse kardır' / 'gelen gideni aratır"
21.. 'yüzü güzel olanın huyu da güzel olur' / 'yüzü güzel olanı değil huyu güzel olanı sev"
22.. 'akıl akıldan üstündür' / 'aklın yolu birdir"
23.. 'el elden üstündür' / 'alet işler el övünür"
24.. 'acı patlıcanı kırağı çalmaz' / 'yaşın yanında kuru da yanar"
25.. 'zorla güzellik olmaz' / 'zora dağlar dayanmaz"
26.. 'öfke baldan tatlıdır' / 'öfke ile kalkan zararla oturur"
27.. 'işleyen demir ışıldar' / 'insan yedisinde neyse yetmişinde de odur"
28.. 'fazla mal göz çıkarmaz' / 'azı karar çoğu zarar"
29.. 'insan kıymetini insan bilir' / 'insanoğlu çiğ süt emmiş"
30.. 'anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al' / 'beş parmağın beşi birbirine Benzemez"
31.. 'olmaz olmaz deme, olmaz olmaz' / 'iş olacağına varır"
32.. 'eski dost düşman olmaz' / 'güvenme dostuna saman doldurur postuna"
33.. 'harama el uzatilmaz' / 'üzümü ye bağını sorma"
